Leżący w środkowej Polsce Konin od samego początku istnienia był ważnym ośrodkiem komunikacyjnym, przez który przebiegały liczne szlaki handlowe, m.in. szlak bursztynowy. Świadczy o tym chociażby najstarszy znak drogowy w Polsce, znany jako koniński zabytek, słup drogowy ustawiony w połowie drogi między Kaliszem a Kruszwicą. Konin, lokowany na prawie magdeburskim w okolicach roku 1283, położony był na wyspie wśród rozlewisk Warty.
W 1331 roku Konin został napadnięty i zniszczony przez Krzyżaków. Kilka lat później na polecenie króla Kazimierza Wielkiego miasto zostało odbudowane i otoczone murem, a w miejscu spalonego grodu powstał murowany zamek. Stał się on siedzibą starosty oraz centrum administracyjnym i gospodarczym, a sam Konin siedzibą powiatu sądowego.
Wiek XVII przyniósł koninianom wiele nieszczęść, począwszy od dziesiątkującej ludność epidemii, przez pożary, a skończywszy na szwedzkim „potopie”. Szwedzi napadli i splądrowali miasto, przy okazji niszcząc zamek koniński, który następnie opuszczony stał przez ponad 150 lat, do czasu gdy władze pruskie wydały nakaz rozebrania go.
W wyniku rozbiorów Konin znalazł się pod zaborem pruskim, a po upadku Księstwa Warszawskiego stał się częścią Królestwa Kongresowego. W latach 20 XIX wieku powstało tam wiele nowych budynków, a w miejscu starego zamku wybudowano dzielnicę żydowską.
W 1863 roku wybuchło powstanie styczniowe, które na terenie Konina przebiegało w sposób szczególnie krwawy i brutalny. Liczne bitwy doprowadziły do wielu represji, a sam Konin przestał być centrum regionu.
Na początku I wojny światowej Konin został zajęty przez wojska niemieckie, które opuściły miasto dopiero pod koniec wojny w 1918 r. Odzyskanie niepodległości nie poprawiło w znaczny sposób sytuacji koninian, którzy borykali się z kryzysami ekonomicznymi i nie mieli dostępu do wodociągów czy kanalizacji. Sytuacja zaczęła ulegać zmianie po wybudowaniu i otwarciu w 1922 r. linii kolejowej Strzałkowo–Kutno, łączącej miasto z Poznaniem i Warszawą oraz rozpoczęcie w 1937 r. budowy kanału Ślesińskiego, łączącego Wartę i jezioro Gopło.
Po wybuchu II wojny światowej Konin znów znalazł się pod okupacją niemiecką i jako część tzw. Kraju Warty został włączony do III Rzeszy, stając się siedzibą hitlerowskich władz powiatowych. Większość Polaków wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa i na ich miejsce sprowadzono Niemców. Około 21% mieszkańców Konina, którzy mieli żydowskie pochodzenie, zostało zamordowanych w okolicznych lasach.
Koniec wojny przyniósł za sobą gwałtowny wzrost przyrostu naturalnego w Koninie. Wzrost liczby ludności ciągnął za sobą szybki rozwój przestrzenny miasta, które wchłaniało okoliczne wsie. W efekcie powstało miasto zajmujące powierzchnię 82 km2, przedzielone na dwie części, których granicę wyznaczała Warta. Do 1999 roku Konin był miastem wojewódzkim, a po reformie samorządowej stał się siedzibą powiatu grodzkiego oraz stolicą powiatu ziemskiego.
Obecnie Konin nadal jest ważnym ośrodkiem województwa wielkopolskiego